ΠΡΟΒΟΛΗ ΚΥΡΙΑKH 3/8/2025

ΕΙΣΟΔΟΣ ΕΛΕΥΘΕΡΗ

«Ο Κονφορμίστας» (1970) - ΠΡΟΣΕΛΕΥΣΗ 21.00-21.35.

Πριν από την προβολή θα προηγηθεί ολιγόλεπτη ομιλία με τίτλο «Το μικροαστικό πρόσωπο του φασισμού» από τον Βαγγέλη Καινούργιο, Εκπαιδευτικό.

Αυτό που ο Μπερτολούτσι στήνει εικαστικά είναι μεγαλειώδες.

Μια ταινία καθαρόαιμα και συνειδητά μπαρόκ, με εμμονή στη λεπτομέρεια, με εξωφρενική πολυτέλεια που προκαλεί το δέος, βασισμένος σ' αυτόν τον αγνά ρωμαϊκό, καθολικό ρυθμό. Μαζί ένα φιλμ που αγκαλιάζει αυτούσιο τον εξπρεσιονισμό, με τις απρόσμενες, λοξές, «ανισόρροπες» γωνίες λήψης και τα επαναλαμβανόμενα κάγκελα, τις αμέτρητες γραμμές, να φυλακίζουν τον Μαρτσέλο στην ατολμία του.

Το 1970, στα 30 του χρόνια, ο Μπερνάρντο Μπερτολούτσι, βασισμένος στο μυθιστόρημα του Αλμπέρτο Μοράβια, έκανε μια ταινία για την ψυχαναλυτική παθολογία της ασθένειας του φασισμού. Κι όσο το θέμα της ταινίας μένει αδιάψευστο, τόσο κι ακόμα περισσότερο η ομορφιά της αρνείται να θαμπώσει. Η ταινία αποτελεί ένα από τα σημαντικότερα έργα του μεταπολεμικού ευρωπαϊκού σινεμά, δομημένο από τα υλικά που είναι φτιαγμένα τα αριστουργήματα. Πρόκειται για ένα επικό, αντιφασιστικό φιλμ, που διακατέχεται από την σπουδαία ερμηνεία του εξαιρετικού Ζαν Λουί Τρεντινιάν.

«Πιστεύω ότι μετά από κάθε ταινία υπάρχει ένα είδος τέλους, σχεδόν ένα είδος θανάτου, και μετά η επόμενη ταινία είναι μια ανάσταση. Λέω ότι πρόκειται για ένα είδος θανάτου με την έννοια ότι όταν δεν γυρίζω ταινίες αισθάνομαι να ανήκω στον κόσμο των φυτών μάλλον παρά στον κόσμο των ανθρώπων. Τα δύο στοιχεία που κατά τη γνώμη μου είναι τα πιο ποιητικά, συγκινητικά, ουσιαστικά για τον κινηματογράφο, είναι ο χρόνος και το φως […] Κάθε ταινία έχει τη δική της ιδιαίτερη ατμόσφαιρα. Ο θεατής θυμάται πάντα την ατμόσφαιρα.» – Μπερνάντο Μπερτολούτσι.

Το «Il conformista» (1970), σκηνοθετημένο από τον οραματιστή Μπερνάρντο Μπερτολούτσι, είναι ορόσημο στον ιταλικό κινηματογράφο. Διασκευασμένη από το ομώνυμο μυθιστόρημα του Αλμπέρτο Μοραβία το 1951, η ταινία εμβαθύνει στις ψυχολογικές και πολιτικές πολυπλοκότητες της φασιστικής Ιταλίας τη δεκαετία του 1930. Αφηγείται την ιστορία του Marcello Clerici, ενός ανθρώπου απεγνωσμένου να συμμορφωθεί με τους κοινωνικούς κανόνες, ακόμη και με κόστος την ηθική του ακεραιότητα. Η ταινία επαινείται για την εκπληκτική κινηματογραφία της από τον Vittorio Storaro, του οποίου η καινοτόμος χρήση φωτός και σκιάς δημιουργεί μια οπτικά εντυπωσιακή αφήγηση. Ανάμεσα στα πιο επιβλητικά στοιχεία της ταινίας είναι η αλληλεπίδραση μεταξύ της Ντομινίκ Σάντα και της Στεφανίας Σαντρέλι. Η Sanda υποδύεται την Anna Quadri, την αινιγματική και χαρισματική σύζυγο ενός πολιτικού αντιφρονούντος, ενώ ο Sandrelli υποδύεται την Giulia, την φαινομενικά αφελή αλλά βαθιά κομφορμίστρια σύζυγο του Mar. Η δυναμική τους, γεμάτη με λεπτή ένταση και αισθησιακούς υποτονισμούς, προσθέτει ένα στρώμα πολυπλοκότητας στην εξερεύνηση της ισχύος, της επιθυμίας και της ιδεολογικής σύγκρουσης από την ταινία. Το «Il conformista» επαινείται για την εκλεπτυσμένη αφήγηση και αισθητική καινοτομία του, προσφέροντας μια κριτική για τον φασισμό και τους ηθικούς συμβιβασμούς που γίνονται στην επιδίωξη της αποδοχής. Η κυκλοφορία του το 1970 σηματοδότησε μια κομβική στιγμή στην καριέρα του Μπερτολούτσι, καθιερώνοντάς τον ως κορυφαίο σκηνοθέτη. Οι ερμηνείες των Sanda και Sandrelli, σε συνδυασμό με τη σκηνοθετική λάμψη του Bertolucci, εξασφάλισαν τη διαρκή κληρονομιά της ταινίας ως αριστούργημα του πολιτικού και ψυχολογικού κινηματογράφου. Σήμερα, η ταινία παραμένει ως μια βαθιά αντανάκλαση για την ταυτότητα, την ιδεολογία και το ανθρώπινο κόστος της συμμόρφωσης.