Αντιδράσεις και καταγγελίες προκαλούν τα τελευταία χρόνια οι παραβατικές συμπεριφορές από Ρομά στην περιοχή της ΒΙΠΕ αλλά και γενικότερα από ανηλίκους στην Πρέβεζα, οι οποίοι δρουν ως βάνδαλοι ή προβαίνουν σε άλλες παραβατικές πράξεις. Την περασμένη εβδομάδα δημοσιεύσαμε καταγγελία ιδιοκτήτη επιχείρησης στη ΒΙΠΕ οποίος βρίσκεται σε αδιέξοδο μετά τις αλλεπάλληλες επιθέσεις στην περιουσία του, ενώ απευθύναμε και ερώτημα για την στάση της Δικαιοσύνης απέναντι στο ζήτημα.

Σύμφωνα με επιβεβαιωμένες πληροφορίες, η πλειοψηφία των δραστών που ενεργούν στη ΒΙΠΕ είναι ανήλικοι Ρομά και μάλιστα το πινάκιο των Δικαστηρίων Πρέβεζας είναι γεμάτο από υποθέσεις.

Για ποιο λόγο όμως τα χέρια των Δικαστών είναι «δεμένα» απέναντι στους ανήλικους; Ποια είναι η σχετική νομοθεσία που αφορά τις ποινές των ανηλίκων; Μήπως τελικά οι Ρομά γνωρίζουν καλύτερα το νόμο από όλους εμάς;

Θα πρέπει να πούμε ότι βάσει της νομοθεσίας που άλλαξε το 2015… ένας ανήλικος (δηλαδή μέχρι 18 ετών) δεν επιτρέπεται να συλληφθεί με αυτόφωρη διαδικασία, δηλαδή δεν μπορεί να κρατηθεί στο Τμήμα.

Ένας ανήλικος μέχρι τα 18 έτη, δεν προφυλακίζεται ακόμη και για βιασμό – με εξαίρεση μόνο, εάν το θύμα είναι κάτω των 15 ετών- .

Εάν για παράδειγμα ένας 18χρονος ανήλικος ληστέψει ή ακόμα και βιάσει, δεν θα προφυλακιστεί. Η μοναδική περίπτωση φυλάκισης ισχύει για την ανθρωποκτονία!!!

Στην Πρέβεζα, το τελευταίο διάστημα οι παραβατικές συμπεριφορές αφορούν παιδιά Ρομά και όχι μόνο… Πληροφορίες αναφέρουν μάλιστα, ότι στην περιοχή μας δεν έχει δικαστεί ούτε ένας ανήλικος για υπόθεση ναρκωτικών, ούτε καν για χρήση…

Για το θέμα των ποινών σε ανήλικους μιλήσαμε με την κ. Αντωνία Παπαμιχαήλ – Ψυχολόγο και Επιμελήτρια Ανηλίκων στην Εισαγγελία Πρέβεζας, η οποία μας εξήγησε τους λόγους που η Δικαιοσύνη ενεργεί κατ’ αυτόν τον τρόπο.

Όπως ανέφερε χαρακτηριστικά «Ο Νόμος είναι ιδιαίτερα ευνοϊκός. Πιο παλιά ο νόμος ήταν τιμωρητικός, όμως δεν είχε αποτέλεσμα και η παραβατικότητα αυξάνονταν. Στη συνέχεια ακολούθησε το «Προνοιακό Μοντέλο» δηλαδή η πλήρης ατιμωρησία, κάτι το οποίο επίσης δεν προχώρησε. Από το ’90 και μετά επιβλήθηκε το δικαιϊκό μοντέλο, δηλαδή η Δικαιοσύνη συγκέραζε την ευνοϊκή μεταχείριση αλλά και την τιμωρία. Η ψυχολογία λέει ότι ένα παιδί οκτώ ετών βρίσκεται στην προεφηβεία, ενώ στα 18 στην εφηβεία, άρα ένας 18χρονος θεωρείται ανήλικος, έτσι ο νόμος είναι ιδιαίτερα επιεικής.

Εάν ένας 17χρονος ληστέψει, τα μέτρα που θα επιβληθούν είναι αναμορφωτικά. Δεν υπάρχει δηλαδή αθώος ή ένοχος, λέμε τέλεσε ή δεν τέλεσε, γενικά ο νόμος είναι ευνοϊκός.

Οι μόνες περιπτώσεις που τιμωρούνται ανήλικοι –με τον καινούριο νόμο (2015) - είναι στην περίπτωση της ανθρωποκτονίας από πρόθεση και όταν υπάρχει βιασμός μόνο όμως όταν το θύμα είναι κάτω των 15 ετών! Δηλαδή εάν ένας 18χρονος βιάσει μία 25χρονη δεν θα φυλακιστεί! Πλέον με τον καινούριο νόμο, τα χέρια μας είναι δεμένα! Οι ανήλικοι δεν περνούν αυτόφωρη διαδικασία! Θα έπρεπε να δημιουργηθεί ένα ίδρυμα τύπου Ξενώνα ώστε να υπάρξει αναμόρφωση των ανήλικων και να διορθωθούν τα παιδιά» ανέφερε η κα Παπαμιχαήλ, ενώ μίλησε επίσης για την κοινωφελή εργασία που είναι ένα εκ  των αναμορφωτικών μέτρων. «Η Νομοθεσία λέει πως υπάρχουν αναμορφωτικά μέτρα να επιβληθούν αλλά σε περίπτωση που δεν συμμορφωθεί ο ανήλικος τότε πρέπει να του επιβάλουμε κάτι άλλο. Αυτό το ‘κάτι άλλο’ δεν υπάρχει. Πολλά παιδιά δεν έρχονται καθόλου στο Δικαστήριο. Αξίζει να σημειωθεί ότι για να έχει ένα παιδί παραβατική συμπεριφορά, σημαίνει ότι υπάρχει και ένα δύσκολο οικογενειακό περιβάλλον» είπε η κα Παπαμιχαήλ, ενώ δεν παρέλειψε να επισημάνει τον σημαντικό παράγοντα Μόρφωση, σημειώνοντας «Στο Δημοτικό Σχολείο Μύτικα γίνεται σοβαρή δουλειά, με τα παιδιά αθίγγανων οικογενειών που φοιτούν κανονικά στο Σχολείο. Η μόρφωση παίζει μείζον ρόλο για το παιδί και για την μετέπειτα πορεία του» κατέληξε η κ. Παπαμιχαήλ.

Δικαστικοί και δικηγόροι που μίλησαν στην Τ.Φ. για το θέμα, ανέφεραν πως από το 2015, όταν η σημερινή Κυβέρνηση προέβη σε αλλαγές στη Νομοθεσία, με μια λογική αποσυμφόρησης των φυλακών, από την μία εγκλωβίζει τους Δικαστές, αφετέρου δίνει την εντύπωση ότι οι ανήλικοι μπορούν να δρουν ανεξέλεγκτοι μέχρι τα 18 τους έτη.

Κλείνοντας, αξίζει να επισημάνουμε, ότι δεν πρέπει να βιαζόμαστε να κρίνουμε τις Δικαστικές Αρχές, πριν πρώτα δούμε τι προβλέπει η σχετική νομοθεσία.

Δικαιολογημένα η κοινωνία αισθάνεται ανασφάλεια διαβάζοντας το σχετικό νόμο. Οι ευθύνες είναι πρωτίστως πολιτικές…

Παραθέτουμε απόσπασμα του σχετικού νόμου για τους ανήλικους:

Τα αναμορφωτικά μέτρα, τα οποία επιβάλλονται στον ανήλικο, ως συνέπεια της πράξης του, είναι τα παρακάτω:

Επίπληξη:  Γίνονται συστάσεις, δίνονται συμβουλές από τον Δικαστή Ανηλίκων στο παιδί. 

Επιμέλεια Γονέων: Το δικαστήριο αναγνωρίζει ότι οι γονείς άσκησαν τον γονικό τους ρόλο πλημμελώς και αναθέτει στην Υπηρεσία Επιμελητών Ανηλίκων να εποπτεύει για ένα διάστημα τον τρόπο που θα ασκούν την επιμέλεια.

Άλλες φορές οι γονείς διώκονται για παραμέληση εποπτείας ανηλίκου.

Ανάθεση της υπεύθυνης ή εντατική επιμέλειας του στους  επιμελητές ανηλίκων:

Το δικαστήριο κρίνει τους γονείς ανεπαρκείς ως προς την άσκηση του γονικού τους ρόλου και αναθέτει την επίβλεψη και εποπτεία του παιδιού στους επιμελητές ανηλίκων.

Συνδιαλλαγή για έκφραση συγνώμης:

Ανάληψη ευθύνης και επανόρθωση της πράξης μέσω της συνδιαλλαγής και της συγνώμης.

Αποζημίωση του θύματος:

Ο ανήλικος επανορθώνει τη ζημιά.

Παροχή Κοινωφελούς εργασίας

Παρακολούθηση ψυχολογικών προγραμμάτων

Υποχρεωτική φοίτηση στο σχολείο

 Παρακολούθηση προγραμμάτων κυκλοφοριακής αγωγής

Τοποθέτηση σε Ίδρυμα Αγωγής (Ίδρυμα Αγωγής Αρρένων Βόλου)

Ως αναμορφωτικό μέτρο, επιβάλλεται σε ανηλίκους εφόσον:

 - Έχουν συμπληρώσει το 15ο έτος

 - Έχουν τελέσει πράξη που αποτελεί κακούργημα

Δεν επιτρέπεται η εισαγωγή στο ίδρυμα ως περιοριστικός όρος.

Παρατηρήσεις:

Απαγόρευση εκδίκασης υποθέσεων ανηλίκων με αυτόφωρη διαδικασία.

Όσοι βρίσκονται μεταξύ του 8ου και του 15ου έτους υποβάλλονται μόνο σε αναμορφωτικά ή θεραπευτικά μέτρα (θεωρούνται δηλαδή ακαταλόγιστοι, ότι δεν έχουν ποινική ευθύνη). Απόλυτη ποινική ανευθυνότητα.

Όσοι έχουν συμπληρώσει το 15ο έτος μπορούν υπό αυστηρές προϋποθέσεις να εγκλειστούν σε Ειδικό Κατάστημα Κράτησης Νέων (εφόσον κατηγορούνται για αδίκημα που απειλείται στο νόμο με ποινή ισόβιας κάθειρξης ή για βιασμό εφόσον το θύμα είναι μικρότερο των 15 ετών. Σχετική ποινική ανευθυνότητα

Ποινικός Σωφρονισμός (Καταστήματα κράτησης Νέων Αυλώνα, Βόλου, Κασσαβέτεια )

Μετά την ψήφιση του Ν.4322/2015

ο περιορισμός σε Ειδικό Κατάστημα Κράτησης Νέων επιβάλλεται εφόσον συντρέχουν σωρευτικά οι παρακάτω προϋποθέσεις

15ο έτος συμπληρωμένο κατά το χρόνο τέλεσης της πράξης.

Άσκηση ποινικής δίωξης για αδίκημα που απειλείται στο νόμο με ποινή ισόβιας κάθειρξης

ανθρωποκτονία από πρόθεση ή

βιασμό, εφόσον το θύμα είναι μικρότερο των 15 ετών.

Ο εγκλεισμός του ανηλίκου σε ΕΚΚΝ και γενικότερα η ιδρυματική του μεταχείριση:

(α) Αποτελεί αιτία στιγματισμού που είναι αντίθετη στην ιδέα της διαπαιδαγώγησης και κοινωνικής ένταξης που διατρέχει το δίκαιο ανηλίκων.

(β) Δεν προάγει την ψυχική υγεία των ανηλίκων και την ανάπτυξή τους, αλλά συντελεί στην από αυτούς υιοθέτηση ιδρυματικών αξιών, που τους συνοδεύουν και μετά την αποφυλάκισή τους συντελώντας στον κοινωνικό αποκλεισμό και στην αύξηση της υποτροπής.

Άρης Τσελίκος