Οι μέλισσες και άλλοι επικονιαστές, όπως πεταλούδες, νυχτερίδες και κολιμπρί, απειλούνται όλο και περισσότερο από τις ανθρώπινες δραστηριότητες.

Σύμφωνα με στοιχεία του ΟΗΕ, σχεδόν το 35% των ασπόνδυλων επικονιαστών, όπως οι μέλισσες και οι πεταλούδες, απειλούνται με εξαφάνιση παγκοσμίως, ενώ 100 έως 1000 φορές υψηλότερος από τον κανονικό είναι ο ρυθμός εξαφάνισης των μελισσών εξαιτίας της ανθρώπινης παρέμβασης.
Με αφορμή την Παγκόσμια Ημέρα της Μέλισσας στις 20 Μαΐου, το ζήτημα της μείωσης του πληθυσμού των μελισσών και άλλων επικονιαστών (π.χ. πεταλουδών) αναδεικνύεται σε παγκόσμιο επίπεδο, ως μια παράμετρος που επηρεάζει την παγκόσμια αλυσίδα εφοδιασμού τροφίμων και θέτει σε κίνδυνο τη βιώσιμη ανάπτυξη του πλανήτη.

Για να αντιληφθούμε το μέγεθος του προβλήματος, να σημειωθεί ότι πάνω από το 1/3 της παγκόσμιας παραγωγής τροφής εξαρτάται από τους επικονιαστές. Κι από τα 100 είδη καλλιεργούμενων φυτών που παράγουν το 90% της παγκόσμιας τροφής τα 71 επικονιάζονται από τις μέλισσες, ενώ στη μέλισσα οφείλει την ύπαρξή της και το 80% της άγριας βλάστησης.
Στην περίπτωση που η τάση αφανισμού των μελισσών συνεχιστεί σε βάθος χρόνου, θρεπτικά διατροφικά είδη, όπως είναι τα φρούτα (π.χ. μήλα, φράουλες), οι ξηροί καρποί και πολλά λαχανικά (π.χ ντομάτες) θα δεχθούν σοβαρό πλήγμα, θα αντικατασταθούν σε ολοένα και μεγαλύτερο βαθμό από βασικές καλλιέργειες, όπως το ρύζι, το καλαμπόκι και οι πατάτες και συνεπώς θα διαταραχθεί η ισορροπία στην ανθρώπινη διατροφή.

Οι υψηλές περιβαλλοντικές θερμοκρασίες, ως απόρροια του φαινομένου της κλιματικής αλλαγής και οι εκτεταμένες πυρκαγιές, όπως οι πρόσφατες καταστροφικές πυρκαγιές στην Βόρεια Εύβοια (Αύγουστος 2021), επηρεάζουν δυσμενώς την παραγωγικότητα του εδάφους και συνεπώς την αποδοτικότητα των καλλιεργειών, απομειώνουν τον πληθυσμό των μελισσών και δημιουργούν ένα θλιβερό περιβάλλον εργασίας για τους μελισσοκόμους.
Παρ’ ότι στη χώρα μας συχνά το πρόβλημα υποτιμάται, σύμφωνα με δημοσιευμένα στοιχεία της ΕΕ (Μάϊος 2021), η Ελλάδα είναι η μόνη χώρα που έχει παρουσιάσει μείωση του αριθμού των μελισσοκόμων κατά 62% την τριετία 2020-2022, ποσοστό που αντιστοιχεί σε περίπου 15.000 λιγότερους επαγγελματίες μελισσοκόμους.

Τι μπορούμε να κάνουμε για να αντιστραφεί η κατάσταση;

Ο Οργανισμός Ηνωμένων Εθνών, δίνει τις δικές του χρήσιμες συμβουλές σε επαγγελματίες, αγρότες, γεωπόνους, ιδιώτες, πολίτες, κυβερνώντες κ.α., για να βάλουμε όλοι το δικό μας λιθαράκι στην αντιστροφή αυτής της επικίνδυνα μειούμενης καταγραφής πληθυσμού των μελισσών.

Τι μπορεί να κάνει ο απλός πολίτης:

-φύτευση ενός ποικίλου συνόλου αυτοχθόνων φυτών, τα οποία ανθίζουν σε διαφορετικές χρονικές στιγμές του έτους

-αγορά ακατέργαστου μελιού από τοπικούς αγρότες

-αγορά προϊόντων από βιώσιμες γεωργικές πρακτικές

-να αποφεύγει τα φυτοφάρμακα, τα μυκητοκτόνα ή τα ζιζανιοκτόνα στους κήπους
προστασία των αποικιών άγριων μελισσών, όταν είναι δυνατόν

-χορηγία μιας κυψέλης

-δημιουργία ενός σιντριβανιού νερού για μέλισσες, απλά αφήνοντας ένα μπολ νερού σε εξωτερικό χώρο

-συμβολή στη διατήρηση των δασικών οικοσυστημάτων

-ευαισθητοποίηση του περιβάλλοντος με την ανταλλαγή των πληροφοριών για τις μέλισσες

Τι μπορούν να κάνουν οι μελισσοκόμοι ή οι αγρότες:

-με τη μείωση ή αλλαγή της χρήσης φυτοφαρμάκων

-με τη διαφοροποίηση των καλλιεργειών όσο το δυνατόν περισσότερο ή/και την φύτευση ελκυστικών για τις μέλισσες καλλιεργειών γύρω από το χωράφι

-δημιουργώντας φράχτες με θάμνους

Οι κυβερνήσεις και υπεύθυνοι λήψης αποφάσεων:

-ενίσχυση της συμμετοχής των τοπικών κοινοτήτων στη λήψη αποφάσεων, ιδίως των αυτοχθόνων πληθυσμών, οι οποίοι γνωρίζουν και σέβονται τα οικοσυστήματα και τη βιοποικιλότητα

-επιβολή στρατηγικών μέτρων, συμπεριλαμβανομένων οικονομικών κινήτρων για την αλλαγή

-αύξηση της συνεργασίας μεταξύ εθνικών, διεθνών οργανισμών, ακαδημαϊκών και ερευνητικών δικτύων για την παρακολούθηση και αξιολόγηση των υπηρεσιών επικονίασης.